Lời bàn
Nếu là lần đầu bạn đến với blog và bài dịch thuật này, xin hãy dành ít thời gian đọc qua lời bàn nhé!
Nội lực bên trong cơ thể
Giữa tất thảy những bản vẽ được tạo ra bởi các kiến trúc sư, khiến tôi thích thú là những bản vẽ thi công – working drawings. Những bản vẽ thi công luôn thật chi tiết và khách quan. Được tạo ra dành cho thợ thầu - những người sẽ gọi đẽo một hình thù vật lý từ những thực thể chỉ được tưởng tượng ra, chúng lách thoát khỏi sự thao túng mang tính ràng buộc. Chúng không hề cố gắng trở nên thuyết phục hay ấn tượng như những bản vẽ đồ án. Hình như chúng đang nói rằng: “Chính xác thì nó sẽ trông như thế này.”
Những bản vẽ thi công tương tự như những bản vẽ giải phẫu. Chúng phô bày điều gì đó về nội lực ẩn tàng bên trong mà một cơ thể kiến trúc hoàn thiện khá miễn cưỡng tiết lộ: Nghệ thuật khớp nối, những hình dạng đã bị che khuất, sự cọ xát của những chất liệu, ứng suất lực nén và duy trì, công sức của con người gắn liền với những vật thể nhân tạo.
Per Kirkeby đã có lần tạo tác một điêu khắc bằng gạch dưới hình thức một căn nhà cho triển lãm Documenta ở Kassel. Căn nhà không có lối ra vào. Nội thất căn nhà không thể tiếp cận và được giấu kín. Nó trở thành một bí mật, phủ thêm một lớp màng của sự thần bí hun hút vào những phẩm chất khác của tác phẩm điêu khắc.
Tôi nghĩ rằng cấu trúc và sự xây dựng đã bị che đậy của một căn nhà nên được cấu tứ theo cách mà chúng có thể ban cho cơ thể của công trình một giá trị nội lực và sự rung động bên trong. Đây là cách mà những cây đàn vĩ cầm được tạo nên. Chúng nhắc nhở ta về những cơ thể đang sống của tự nhiên.
Những chân lý không ngờ đến
Lúc niên thiếu tôi hay mường tượng về thơ ca như là một dạng đám mây ngũ sắc hình thành nên từ ít nhiều những biện pháp ẩn dụ và hàm ý đan xen, dẫu rằng những biện pháp ấy có thể rất lý thú, song thật khó để liên kết với một viễn cảnh xác đáng ngoài đời. Với cương vị một kiến trúc sư, tôi đã nếm trải để rồi hiểu ra rằng mặt đối lập của cái định nghĩa trẻ người non dạ này về thi phú có lẽ gần hơn với sự thật.
Nếu một tác phẩm về kiến trúc cấu thành từ những hình thức và nội dung kết hợp với nhau để tạo nên một xúc cảm nguyên thủy đủ mạnh mẽ để làm nao lòng ta, tác phẩm ấy hẳn đã đủ phẩm chất trở thành một tác phẩm nghệ thuật. Cái nghệ thuật này, tuy nhiên, không liên quan gì đến những trật tự được sắp đặt đầy thú vị hay tính độc đáo cả. Nó thuộc về sự minh triết và thấu hiểu, và trên tất thảy là thuộc về chân lý. Phải chăng thi ca là chân lý ta không ngờ đến. Nó hiện diện trong sự phẳng lặng. Mục tiêu nghệ thuật trong kiến trúc là cho cái kì vọng về sự tĩnh tại này một hình hài. Công trình bản thân chúng chẳng hề nên thơ chút nào. Họa chăng, chúng có thể chứa đựng vài ba phẩm chất tinh tế để đôi lúc, cho phép ta tỏ tường một điều gì đó mà ta chưa bao giờ hiểu được theo cách ấy trước đây.
Tham khảo
1 : Tác phẩm này của Per Kirkeby bị tháo dỡ vào năm 1986, dù vấp phải chỉ trích dữ dội của dư luận và các tổ chức uy tín. Sau này, Per Kirkeby đã tạo tác một phiên bản điêu khắc bằng đồng của tác phẩm này. www.hna.de/kultur/documenta/erinnerung-zerstoerte-kunst-documenta-skulptur-kirkeby-abgerissen-2386785
Kì trước: “Vượt lên những biểu tượng - Những cảnh sắc toàn bích”
Kì tới: “Khao khát - Sáng tác trong không gian”