Suy tư Kiến Trúc - Peter Zumthor | 14
Quan sát - Câu chuyện 3 & 4
Lời bàn
Nếu là lần đầu bạn đến với blog và bài dịch thuật này, xin hãy dành ít thời gian đọc qua lời bàn nhé!
***Chú thích: Những hình ảnh trong phần “Quan sát” này chỉ mang tính gợi đơn thuần, không phải là công trình/chủ thể được đề cập bởi Peter Zumthor trong các đoạn trích.
3
Ấn tượng ban đầu về bề ngoài nhà hàng gieo hi vọng cho chúng tôi rằng mình đã tìm được gì đó tốt hơn những nơi khác dọc theo con đường cái của ngôi làng du lịch này. Chúng tôi đã không thất vọng. Bước vào băng qua dưới một mái hiên hẹp, cái mà hóa ra được xây dựng từ bên trong đằng sau cửa chính như thể một cái lán bằng gỗ, chúng tôi đến với một căn phòng rộng lớn, trần cao giống một đại sảnh , những bức tường và trần được trang trí bởi loại gỗ tối màu, nhám mờ, bóng loáng: Những bộ khung và ván, tấm ốp chân tường, phào chỉ, dầm phụ có rãnh (indented joists) tựa vào gối đỡ được trang trí hoa văn xoắn ốc.
Bầu không khí trong căn phòng có vẻ mù mịt, thậm chí ảm đạm, cho đến khi đôi mắt của ta quen dần với ánh sáng. Sự u tối dần bị choán chỗ bởi cảm giác nhẹ nhàng. Ánh sáng ban ngày hắt vào thông qua những chiếc cửa sổ được bố trí cao vút và nhịp nhàng soi rọi vài ba góc phòng, trong khi những nơi khác không được hưởng thứ ánh sáng phản chiếu qua những tấm ốp thì nằm thu mình trong vùng lờ mờ tối.
Ngay khi tôi tiến vào căn phòng, đôi mắt tôi bị thu hút bởi một khoảng mở rộng ở vùng trung tâm của bức tường rìa trải dài, một không gian phình ra hình bán nguyệt đủ rộng rãi để bố trí năm chiếc bàn đọc theo bức tường cong bên những ô cửa sổ. Mặt sàn của cái ngóc ngách này cao hơn một chút so với phần còn lại của sảnh. Không nghi ngờ gì nữa, tôi nghĩ, đây là nơi tôi muốn ngồi xuống. Hai trong những chiếc bàn vẫn còn trống. Những người ngồi ở đó, những vị khách hoàn toàn thông thường của nhà hàng, đang toát lên dáng vẻ đầy đặc quyền.
Chúng tôi do dự và rốt cuộc quyết định chọn một chiếc bàn nằm ở khu chính gần như vắng lặng của sảnh. Nhưng rồi chúng tôi lại do dự, và thay vì an tọa thì chúng tôi tìm người phục vụ. Sau một lúc, một thiếu nữ bước ra từ cánh cửa ẩn vào những tấm ốp của bức tường phía trong và dẫn chúng tôi tới chiếc bàn ở cái ngóc ngách nọ. Chúng tôi ngồi xuống. Cái cảm giác bứt rứt đôi chút khi chúng tôi đến nơi dần dịu đi. Chúng tôi châm vài điếu thuốc và gọi một ít rượu vang.
Ở bàn bên có hai người phụ nữ đang chuyện trò rất sôi nổi. Một người nói tiếng Mỹ, người kia nói tiếng Đức kiểu Thụy Sĩ. Cả hai không hề nói một chữ nào trong thứ tiếng của nhau. Thanh âm của những người ngồi theo nhóm quanh chiếc bàn kế bàn bên nghe văng vẳng cũng dễ chịu. Tôi rảo mắt nhìn quanh và dần cảm thụ bầu không khí nơi đây. Tôi thư giãn ngồi dưới ánh sáng chan hòa của một trong những ô cửa sổ, những ô cửa mà bấy giờ trông cao lớn hơn bao giờ hết, và ngắm nhìn khoảng không chìm khuất trong bóng tối phía sảnh. Những vị khách khác, mải mê với những cuộc hội thoại và bữa ăn của họ, dường như cũng hân hoan khi được ngồi ở đây; họ hành xử tự tại, chẳng cảm phiền bởi sự có mặt của người khác, với sự ân cần tự nhiên dành cho những vị khách mang đến cho họ vẻ đường hoàng. Dẫu đang chăm chú vào những việc riêng của mình, ánh nhìn của tôi vẫn đôi lúc dừng lại ở khuôn mặt của những người khác, và tôi nhận ra rằng tôi yêu thích cái cảm giác ở gần bọn họ - bên trong căn phòng mà tất cả chúng tôi đều trông tuyệt vời nhất.
4
Lái xe trên con đường dọc theo bờ biển California, cuối cùng chúng tôi cũng tới ngôi trường được liệt kê trong cuốn sổ tay kiến trúc: Một khuôn viên gồm những pavilion phân tán trải dài trên một diện tích rộng của vùng đất bằng phẳng trông ra biển Thái Bình Dương. Hầu như chẳng có cái cây, hòn đá vôi nào đâm xuyên qua bãi cỏ, vài ba căn nhà nằm ở vùng kế cận. Các công trình cao, một tầng đứng thành hàng với mái bằng nhô ra được kết nối với nhau bằng một con đường nhựa có những tấm bê tông trên cột thép che phủ, và sự sắp đặt đều đều của những con đường và pavilion nơi có vẻ bao gồm những phòng học bị gián đoạn định kỳ bởi những tòa nhà với một công năng đặc biệt nào đó mà ta chỉ có thể phỏng đoán. Lúc đó đương trong kỳ nghỉ, và khuôn viên trông thật hoang vắng. những ô cửa sổ được đặt khá cao trên bức tường, khiến việc nhìn vào những lớp học trở nên khó nhằn. Chúng tôi băng qua một cánh cửa kim loại lớn dẫn đến một sân trong phụ mà nó dường như thuộc về một trong những lớp học. Nó được khép hờ, và chúng tôi tận dụng thời cơ liếc vội vào căn phòng có những dãy bàn và bảng đen. Nó được trang bị giản đơn. Các bức tường và mặt sàn cho thấy dấu hiệu được sử dụng thường xuyên, và ánh sáng ban ngày chiếu vào thông qua cửa sổ trên cao mang đến bầu không khí vừa đặc quánh cũng vừa thư thái.
Che chở khỏi ánh mặt trời, nương náu khỏi gió và mưa, một cách tiếp cận khôn ngoan với việc chiếu sáng, tôi nghĩ thế; và tôi nhận thức được rằng tôi không hoàn toàn hiểu hết được những giá trị đặc thù của thể thức kiến trúc này – Sự đơn giản rõ mồn một trong cấu trúc của nó chẳng hạn, thứ gợi nên cách thi công bê tông đúc sẵn kiểu công nghiệp, hay là sự thoáng đãng của nó, hay là thiếu đi sự trau chuốt cầu toàn thường thấy ở những ngôi trường Thụy Sĩ.
Chuyến ghé thăm của tôi bõ công. Một lần nữa, tôi quyết tâm bắt đầu công việc của mình với những thứ thật đơn giản, thực tế, để khiến cho những thứ này thật rõ thật tốt thật đẹp, để khiến chúng trỡ thành điểm khởi nguồn cho thứ hình thái cụ thể, như một người thợ cả hiểu rõ ngón nghề của mình.
Kì trước: “Quan sát” - Câu chuyện 1 & 2
Kì tới: “Quan sát” - Câu chuyện 5, 6 & 7